Việc đánh giá hiện trạng ao nuôi là bước bắt buộc trước khi tiến hành cải tạo ao nuôi tôm thẻ chân trắng. Mục tiêu của bước này là xác định chính xác các tồn tại từ vụ nuôi trước, làm cơ sở lựa chọn biện pháp cải tạo phù hợp, tránh xử lý thiếu hoặc xử lý sai kỹ thuật.
Cần kiểm tra toàn bộ bờ ao để phát hiện các vị trí sạt lở, nứt gãy, rò rỉ hoặc bị sinh vật đào hang. Bờ ao không đảm bảo sẽ làm thất thoát nước, khó kiểm soát môi trường và tăng nguy cơ xâm nhập mầm bệnh từ bên ngoài.
Hệ thống cống cấp – thoát nước phải vận hành độc lập, kín, không rò rỉ, có lưới chắn rác và sinh vật tạp. Đây là điều kiện tiên quyết để quản lý nước hiệu quả trong suốt vụ nuôi.
Quan sát màu sắc, mùi và độ dày của bùn đáy ao. Ao có bùn đen, mùi hôi thối thường tích tụ nhiều khí độc như H₂S, NH₃ và là ổ chứa mầm bệnh nguy hiểm cho tôm thẻ chân trắng.
Độ dày bùn đáy lớn hơn mức cho phép cho thấy ao cần được nạo vét hoặc xử lý bùn triệt để trước khi bước sang các công đoạn tiếp theo.
Nếu vụ nuôi trước có xuất hiện các bệnh như đốm trắng, hoại tử gan tụy, phân trắng, nguy cơ mầm bệnh tồn lưu trong nền đáy và nước ao rất cao.
Trong trường hợp này, quy trình cải tạo ao nuôi tôm thẻ chân trắng cần được thực hiện nghiêm ngặt hơn, đặc biệt ở các khâu làm sạch, phơi đáy và diệt khuẩn.

Tháo cạn nước và xử lý bùn đáy là bước trọng tâm trong toàn bộ quy trình cải tạo ao nuôi tôm thẻ chân trắng, nhằm loại bỏ triệt để chất hữu cơ, khí độc và mầm bệnh tích tụ sau mỗi vụ nuôi.
Nước ao cần được tháo cạn hoàn toàn qua hệ thống thoát riêng, tránh xả trực tiếp ra môi trường chung nếu chưa qua xử lý.
Trong quá trình tháo nước, nên kết hợp rửa trôi bùn loãng ở những khu vực trũng, góc ao để hạn chế tồn lưu chất bẩn.
Bùn đáy cần được nạo vét tập trung ở khu vực giữa ao hoặc các điểm tích tụ chất thải. Không nên nạo vét quá sâu làm ảnh hưởng đến kết cấu đáy ao, đặc biệt với ao lót bạt.
Bùn sau khi nạo phải được đưa ra khỏi khu vực ao nuôi, không đổ lại lên bờ ao vì có thể gây tái nhiễm mầm bệnh khi mưa xuống.
Nhiều người nuôi chỉ tháo nước mà không xử lý bùn triệt để, hoặc chỉ xử lý bề mặt, khiến mầm bệnh vẫn tồn tại dưới lớp bùn sâu.
Một sai lầm khác là giữ lại bùn đáy quá nhiều để “giữ màu nước”, điều này làm tăng nguy cơ khí độc và gây stress cho tôm trong vụ nuôi mới.
Sau khi làm sạch ao, việc tu sửa và chuẩn hóa hạ tầng là bước không thể thiếu trong cải tạo ao nuôi tôm thẻ chân trắng, giúp ao nuôi vận hành ổn định và an toàn trong suốt chu kỳ nuôi.
Bờ ao cần được đầm chặt, tạo độ dốc phù hợp để hạn chế sạt lở và xói mòn khi mưa lớn. Những vị trí yếu phải được gia cố ngay trước khi lấy nước trở lại.
Cống cấp và thoát nước cần được vệ sinh, thay lưới lọc nếu hư hỏng để đảm bảo khả năng ngăn chặn sinh vật trung gian và mầm bệnh.
Với ao lót bạt, cần kiểm tra toàn bộ bạt đáy và bạt bờ, vá ngay các vị trí rách, phồng hoặc bong mép. Bạt hư hỏng là nguyên nhân phổ biến gây rò rỉ nước và tích tụ chất bẩn dưới đáy.
Đối với ao đất, cần san phẳng đáy, loại bỏ gốc rễ, vật sắc nhọn và đảm bảo độ dốc về hố thu chất thải.
Toàn bộ dàn quạt nước, ống siphon, ống cấp khí và dụng cụ sử dụng trong ao cần được rửa sạch và khử trùng trước khi đưa vào vụ nuôi mới.
Thiết bị không được vệ sinh kỹ có thể là nguồn lây nhiễm chéo mầm bệnh, làm giảm hiệu quả của toàn bộ quy trình cải tạo ao.
Phơi đáy ao là bước có vai trò quyết định trong việc cắt đứt mầm bệnh và khí độc tồn lưu sau vụ nuôi cũ. Nếu thực hiện không đúng kỹ thuật, hiệu quả cải tạo ao nuôi tôm thẻ chân trắng sẽ giảm đáng kể.
Đáy ao cần được phơi khô đến khi xuất hiện các vết nứt chân chim nhẹ. Thời gian phơi thường từ 5 đến 10 ngày, tùy điều kiện thời tiết và loại ao.
Không nên phơi quá lâu làm nền đáy chai cứng, ảnh hưởng đến khả năng giữ vi sinh và ổn định môi trường về sau.
Sau khi phơi đáy, tiến hành bón vôi để khử trùng, nâng pH và cải thiện cấu trúc nền đáy ao.
Lượng vôi sử dụng cần căn cứ vào độ chua của đất đáy ao, tình trạng ô nhiễm và lịch sử dịch bệnh của vụ trước, tránh bón quá liều gây sốc môi trường.
Bón vôi không chỉ nhằm diệt mầm bệnh mà còn giúp ổn định pH và kiềm, tạo điều kiện thuận lợi cho hệ vi sinh phát triển khi lấy nước trở lại.
Cần đảm bảo pH nền đáy đạt ngưỡng phù hợp trước khi chuyển sang bước cấp nước vào ao.
Kiểm soát chất lượng nước đầu vào là yếu tố then chốt trong quy trình cải tạo ao nuôi tôm thẻ chân trắng, giúp hạn chế tối đa sinh vật tạp và mầm bệnh xâm nhập từ bên ngoài.
Nước được cấp vào ao qua hệ thống lọc nhiều lớp nhằm loại bỏ cá tạp, giáp xác và chất lơ lửng.
Việc lấy nước nên thực hiện từ từ, theo từng giai đoạn để dễ kiểm soát chất lượng và xử lý kịp thời nếu phát sinh vấn đề.
Sau khi lấy đủ nước, tiến hành diệt khuẩn để tiêu diệt vi khuẩn, virus và mầm bệnh còn sót lại.
Việc lựa chọn biện pháp diệt khuẩn cần phù hợp với điều kiện ao nuôi, tránh lạm dụng hóa chất gây tồn dư và ảnh hưởng đến hệ vi sinh có lợi.
Sau khi diệt khuẩn, ao nuôi cần có thời gian chờ để các hoạt chất phân hủy hoàn toàn.
Chỉ chuyển sang bước gây màu nước khi môi trường ao đã ổn định, tránh gây sốc cho tôm giống sau này.
Gây màu nước là bước chuẩn bị môi trường sống tự nhiên, giúp ổn định hệ sinh thái ao nuôi trước khi thả tôm thẻ chân trắng.
Màu nước phù hợp giúp hạn chế sự phát triển của tảo độc, ổn định nhiệt độ và tạo nguồn thức ăn tự nhiên ban đầu cho tôm.
Màu nước đạt yêu cầu phải có độ trong vừa phải, không quá đậm hoặc quá nhạt.
Việc gây màu nước cần thực hiện từ từ, theo dõi sự biến đổi màu nước mỗi ngày để điều chỉnh kịp thời.
Không nên gây màu quá nhanh vì dễ làm mất cân bằng môi trường và khó kiểm soát tảo về sau.
Sau khi màu nước ổn định, tiến hành bổ sung vi sinh để phân hủy chất hữu cơ và duy trì cân bằng sinh học trong ao.
Hệ vi sinh khỏe sẽ giúp giảm khí độc và nâng cao sức đề kháng tự nhiên cho tôm trong suốt vụ nuôi.
Đây là bước kiểm tra cuối cùng, quyết định ao nuôi đã sẵn sàng cho việc thả tôm thẻ chân trắng hay chưa.
Trước khi thả giống, cần kiểm tra đầy đủ các chỉ tiêu như pH, độ kiềm, độ mặn, độ trong và khí độc.
Các thông số này phải nằm trong ngưỡng an toàn để đảm bảo tôm giống thích nghi tốt ngay từ đầu vụ nuôi.
Nếu phát hiện chỉ tiêu chưa phù hợp, cần điều chỉnh từ từ bằng các biện pháp kỹ thuật phù hợp, tránh xử lý gấp gây biến động môi trường.
Việc hiệu chỉnh đúng cách sẽ giúp giảm tỷ lệ hao hụt tôm giống sau khi thả.
Chỉ tiến hành thả giống khi môi trường ao ổn định liên tục trong vài ngày và không có dấu hiệu biến động bất thường.
Thả giống đúng thời điểm giúp tôm nhanh thích nghi, khỏe mạnh và tạo nền tảng cho vụ nuôi thành công.
Cải tạo ao nuôi tôm thẻ chân trắng không chỉ là bước chuẩn bị kỹ thuật mà còn là nền tảng quyết định sự thành công của cả vụ nuôi. Thực hiện đúng quy trình giúp kiểm soát môi trường, giảm thiểu dịch bệnh và nâng cao hiệu quả nuôi bền vững. Người nuôi cần tuân thủ đầy đủ các bước cải tạo để đảm bảo ao nuôi sẵn sàng trước khi thả giống.
Cải tạo ao nên được tiến hành ngay sau khi kết thúc vụ nuôi cũ và hoàn thành trước thời điểm thả giống từ 10 đến 20 ngày để môi trường ao kịp ổn định.
Vẫn cần cải tạo đầy đủ vì chất thải, khí độc và mầm bệnh tiềm ẩn có thể tích tụ trong nền đáy, gây rủi ro cho vụ nuôi mới.
Thời gian phơi đáy ao thường từ 5 đến 10 ngày, tùy điều kiện thời tiết và loại ao, đảm bảo đáy ao khô và không còn mùi hôi.
Không nên rút ngắn các bước quan trọng vì sẽ làm giảm hiệu quả cải tạo, tăng nguy cơ dịch bệnh và hao hụt tôm giống.
Các chỉ tiêu cơ bản gồm pH, độ kiềm, độ mặn, độ trong và khí độc phải nằm trong ngưỡng an toàn và ổn định liên tục trước khi thả.